Geschiedenisflitsen – AlomHistorisch

Vikings in Utrecht?!

De eerste upload van 2025 is een feit! En meteen duiken we in mijn favoriete onderwerp: de erfenis van de Vikingen. Die erfenis vinden we zelfs in Nederland, want in Utrecht staat (naast de Dom) een enorme runensteen.🪨

Hoe kwam die kolos daar terecht en wat betekent de inscriptie? Leer het allemaal in de video hieronder.

P.S. Gek genoeg heb ik de afgelopen jaren weinig content gemaakt over de Scandinavische geschiedenis en/of het tijdperk van de Vikingen. Maar dit is juist een onderwerp waar ik héél veel mee bezig ben. Specialisatie is een groot woord, maar kennis over de Noormannen heb ik in overvloed. Dat komt ook doordat ik vertrouwd ben met de talen en de huidige cultuur van Noord-Europa. Het is de bedoeling om hier de komende tijd meer video’s over te maken, dus wie net zo veel van Scandinavië houdt als ik, moet de kanalen maar goed in de gaten blijven houden. 🙂

Zijn notenkrakers typisch Duits?

U weet wel, die houten poppetjes die overal verschijnen tijdens de feestdagen. Soms kunnen ze echt een noot kraken met het mechanisme in het buikje, maar in Nederland zijn ze meestal puur voor de decoratie.

Maar wat symboliseren die figuurtjes eigenlijk? En komt de notenkraker uit Duitsland of meer uit Rusland? In onderstaande video komt het allemaal aan bod. Fijne dagen!

Terugblik Nationale Archeologiedagen 2024

Zoals hieronder al aangekondigd was, werden de Nationale Archeologiedagen dit jaar gehouden tijdens het weekend van 14, 15 en 16 juni. Zelf bezocht ik het archeologisch museum het Huis van Hilde in Castricum.

Op zaterdag werd daar een workshop middeleeuwse buidels maken gegeven. Uit een rond stuk leer ontstond met slechts een paar handelingen een handig tasje met een makkelijk treksysteem. Touwtje erdoor en klaar! Op zondag konden bezoekers leren twijnen en naaldbinden. De korte video hieronder toont wat dit inhoudt.

Het waren twee leerzame en interessante dagen! Het Huis van Hilde organiseert vaker zulke workshops, dus wie zelf ook een buidel wil maken of sieraden wil twijnen, moet even hun website in de gaten houden. Voor docenten is het zeker de moeite waard, want je gaat altijd met origineel lesmateriaal naar huis! 😉

Delfts Blauw – Typisch Nederlands?

Misschien heeft u het zelf ook in de kast staan thuis: Delfts Blauw aardewerk. Uiteraard uitgevoerd in blauw en wit, met een typisch Hollands motiefje van een tulp, scheepje of molentje. Dit aardewerk geniet tegenwoordig een beschermde status, maar is nog niet zo ontzettend lang onderdeel van de Nederlandse cultuur (misschien wel korter dan u denkt).

Kijkende naar de geschiedenis van Chinees porselein, dat ook in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden onwijs populair werd als statussymbool, rijst de vraag hoe “Hollands” Delfts Blauw nu eigenlijk is. Ik dook in het onderwerp en creëerde onderstaande geschiedenisflits. Aan het einde van de video verraad ik u hoe u zelf kunt checken of u een waardevol exemplaar in uw bezit heeft! 😉

Nederlandse ondertiteling beschikbaar via YouTube

De luchtschepen van Graaf von Zeppelin en de ramp met de Hindenburg (1937)

In de zomer van 2022 bezochten wij Friedrichshafen aan de Bodensee. Het was een spontaan weekend weg en we hadden niets gepland. Wel wisten we al dat de plek bekend staat om een eigenzinnige uitvinding, namelijk de zeppelin.

Een zeppelin is een luchtschip en is in feite een zwevend geraamte van ijzer en zeildoek. De naam komt van het meesterbrein achter dit type vervoersmiddel: Graaf Ferdinand von Zeppelin (1838-1917). En ja hoor… nog voordat we geparkeerd hadden, zagen we er eentje boven ons zweven. Het was de eerste keer dat ik een zeppelin in de lucht zag en ik vond het toch een bijzonder gezicht. Heel langzaam, heel stil en heel kalm gleed het ding boven ons langs, totdat de zeppelin achter de nabijgelegen Zwitserse bergtoppen verdween.

Het inspireerde ons om het Zeppelinmuseum Friedrichshafen te bezoeken. En wouw, dat viel niet tegen! Het bleek een enorm museum te zijn met verschillende hallen en zelfs een nagebouwd onderstel om doorheen te lopen (hangend aan het plafond). Zo kreeg je als bezoeker echt het idee dat je zelf in een zeppelin zat. Het museum bood veel informatie en leuke, verrassende objecten. Ik besloot ons bezoek te filmen voor een nieuwe video. Onderstaande video is het resultaat van enkele weken aan historisch onderzoek. Ik ontdekte dat het ook nog weleens finaal misgegaan is tijdens een zeppelinreis, waarvan het ongeluk met de Hindenburg in 1937 boven Amerikaans grondgebied het meest dramatische voorbeeld is.

Wij hebben veel geleerd van ons bezoek aan Friedrichshafen en hebben genoten van dit stukje bijzondere, technische geschiedenis… Hopelijk kan het u ook bekoren! 🙂

Toen & Nu: De Slag bij Castricum (1799)

Vandaag liggen de duinen en de bossen van Castricum er rustig en idyllisch bij. Maar dat was aan het einde van de 18e eeuw, toen de ambitieuze Franse generaal Napoleon Bonaparte met zijn troepen door Europa trok, wel anders. Sterker nog, één van de Coalitieoorlogen werd zelfs aan de Hollandse kust uitgevochten, met veldslagen bij Bergen aan Zee en Castricum aan Zee.

De korte video hieronder biedt een sfeerimpressie van dit gebied toen (1799) en hetzelfde gebied nu (2023). Zoek de verschillen!

Samhain – Wat vieren we eigenlijk met Halloween?

Trick or treat? Streek (als in: grapje) of snoepje? We kennen het concept allemaal: met Halloween ga je verkleed langs de deuren om snoep op te halen. In Nederland wordt het (nog) niet zo massaal gevierd als in Engelstalige landen en bovendien hebben we ons eigen snoepfeest, Sint-Maarten. Maar toch is het misschien leuk om te weten waar de Halloweentraditie vandaan komt. Waarom moet je zo eng mogelijk verkleed gaan en hoe zit het met die pompoenlantaarns? In de flits hieronder worden al deze vragen beantwoord. Als bonus loop ik ook nog te clownen door het dorp met een pompoen over mijn hoofd, dus alle reden om de video te bekijken!

De Watersnoodramp (1953)

Nederland is een waterland. Er is een lange kustlijn, er stromen grote en kleine rivieren en er zijn ontelbaar veel beekjes en stroompjes. Watersporten doen we op de meren en de Waddenzee kent een uniek getijdenlandschap. De keerzijde van deze geografie, is dat Nederland grotendeels onder zeeniveau ligt. Dat betekent dat ons land kwetsbaar is voor overstromingen en dat de kustlijn goed bewaakt moet worden. Vandaag zorgt Rijkswaterstaat er samen met de gemeenten voor dat ieder mogelijk risico op tijd gesignaleerd wordt, zodat we actie kunnen ondernemen indien nodig.

Maar die controle was niet altijd zo streng. Net na de Tweede Wereldoorlog waren de dijken verwaarloosd. De wind en het water kregen vrij spel en bij zware stormen zorgde dat voor veel overlast. Dat dit ook kan uitgroeien tot een nationale ramp, bleek in januari 1953… Wat er toen gebeurde in het zuidwesten van Nederland is bekend komen te staan als de Watersnoodramp. Wat gebeurde er en hoe liep het af? Bekijk de video hieronder en besef hoe noodzakelijk de bouw van de Zeeuwse Deltawerken was.

Geruïneerd door overpriced bloembollen – De Tulpenmanie

In de vroegmoderne tijd wist Nederland zich (als Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden) los te maken van het Spaanse Rijk. Het handelsvolk aan de Noordzee had daar bijna een eeuw voor moeten strijden, vandaar de term Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Ondanks deze conflicten, konden de “Nederlanders” zich economisch ontwikkelen. De lokale handelsgeest en ijver werden versterkt door internationale ambities. De VOC en de WIC brachten ons land een ontzettend grote rijkdom, die overzee niet altijd eerlijk vergaard was. Eenmaal onafhankelijk begon er een economische en culturele bloeitijd. We refereren nog altijd aan deze periode als de Gouden Eeuw, grofweg samenvallend met de 17e eeuw (of op zijn minst de tweede helft daarvan).

Maar waar grootschalig geïnvesteerd en gespeculeerd wordt, kunnen ook economische zeepbellen ontstaan. In 1634 sloeg het economische optimisme in de Republiek finaal om: de bloembollenmarkt stortte in elkaar. Niet gek misschien, want de prijs voor één enkele tulpenbol was opgelopen tot enkele duizenden guldens. Daar kon je potdorie ook een heel grachtenpand in Amsterdam voor kopen!

Deze gebeurtenis kwam bekend te staan als de “Tulpenmanie” en was de allereerste economische crash uit de geschiedenis. Kun je nagaan, met je Gouden Eeuw…

Philippe Pétain, de Franse bondgenoot van de nazi’s

Lange tijd leerden Franse kinderen op school dat Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog heldhaftig tegen de Duitse bezetter gevochten heeft. En dat was ook zo, want Franse soldaten werden overal heen gestuurd en deze vaderlandsplicht kostte hen vaak het leven. En Franse vrouwen droegen op allerlei manieren hun steentje bij om gezamenlijk, als Franse natie, te kunnen overleven onder het nationaalsocialistische juk van Hitler.

Dit is echter niet het complete verhaal. Net zoals in ieder land dat door de Duitsers bezet werd, was er ook in Frankrijk een nationaalsocialistische partij (of een soortgelijk alternatief). Voor Frankrijk was dit het Vichy-regime, dat zelfs een eigen regeringszetel had in de stad Vichy. Dit regime werd geleid door de charismatische veldmaarschalk Philippe Pétain, die in de Eerste Wereldoorlog de bijnaam “de held van Verdun” had verdiend (nota bene tégen de Duitsers). Vanuit Vichy onderhield hij nauwe relaties met de nazi-topstukken in Duitsland. Vichy en het omliggende gebied werden daarmee ook een veilige haven én een machtsbasis voor de nazi’s in Frankrijk.

Bekijk de geschiedenisflits hieronder om meer te leren over deze gebeurtenissen.