Wie weet er tegenwoordig nog wat voor werk een rietwerker precies doet? Of een bieswerker? En wat is eigenlijk een griendwerker? Allerlei termen van ambachten die een beetje in de vergetelheid zijn geraakt, maar desalniettemin belangrijk zijn geweest voor de Nederlandse economie. In de Biesbosch kwamen al deze beroepen samen. Het landschap bepaalde de geschiedenis en andersom. Klik op onderstaande video en kijk mee naar dit onvervalste stukje Hollandsche geschiedenis.
Categorie: Toen & Nu
Berichten die laten zien hoe een bepaalde plek door de tijd heen veranderd is.
Het Mosseloproer van Bruinisse (1773)
Dat de mosselvisserij ook heel spannend kan zijn, bewezen de vissers van Bruinisse in 1773.
Bruinisse is een Zeeuws vissersdorp aan de Oosterschelde en aan het Grevelingermeer. Al eeuwenlang wordt er in het bijzonder op mosselen gevist. In de 18e eeuw bloeide het dorp (tijdelijk) dankzij de mosselvisserij. De verse vangst werd aan de ‘kaaien’ (kades) verkocht. Dagelijks voeren er zo’n 100 schepen, vooral “hoogaars”, uit op de Oosterschelde. Maar de drukte van de uitvarende en aanmerende schippers zorgde voor chaos. De Staten van Zeeland (het provinciebestuur) grepen in en stelden in 1771 een ordonnantie op. Bepaald werd dat ieder schip dat de haven van Bruinisse bezocht, zich eerst moest melden bij de havenmeester. Er moest een bedrag van 2 stuivers betaald worden. Vervolgens moesten de schippers wachten tot ze aan de beurt waren om aan te meren en hun vangst te lossen.
De vissers uit Bru (Bruinisse) vonden het oneerlijk dat dit ook voor hen gold, in plaats van alleen voor buitenstaanders. Ook stierven de mosselen tijdens het wachten, waardoor ze onverkoopbaar werden. De vissers klaagden zo lang, dat de regels in 1772 een beetje versoepeld werden. Het was niet voldoende. De vissers uit Bru kwamen in juni 1773 in opstand. Zeker 30 kerels eisten dat de regels zouden verdwijnen. Ze trokken boos naar het huis van de baljuw; een soort politiecommissaris. Daar begonnen ze dingen te vernielen. De spanningen liepen zo hoog op, dat er soldaten vanuit Zierikzee gestuurd werden. Zij moesten de baljuw helpen om de vissers tot bedaren te brengen.
De rust werd hersteld, maar de Bruse vissers bleven hun zaak verdedigen. De ordonnantie paste niet bij de gebruiken van de mosselvisserij en schaadde de economie. De burgemeester van Bru erkende dat uiteindelijk. Daarna voelden de Staten van Zeeland zich ook gedwongen om daar rekening mee te houden. De ordonnantie werd niet ingetrokken, maar werd simpelweg niet meer nageleefd.
Wat vinden jullie, was de reactie van de mosselvissers terecht?
Lekker mosseltje!
Liedje: Bruinisser Visserskoor & Johnny Hoes – Zeeuwse Mosselen
Tip voor het Paasweekend: Lodewijk Napoleon fietsroute
Koning Lodewijk Napoleon, rustig fietsen door de natuur en de Veluwe… Drie dingen waar ik groot fan van ben. De toeristische organisatie van Barneveld, de Stichting Visit Regio Barneveld, heeft een fietsroute uitgezet waarin al deze elementen gecombineerd worden en daarom wil ik dit graag met jullie delen.
Deze nieuwe “Route de Lodewijk Napoléon” is in totaal 55 km, maar kan natuurlijk ook ingekort worden en/of gewandeld worden. De route loopt tussen Amersfoort en Apeldoorn en is gebaseerd op de verharde weg die Lodewijk Napoleon precies daar liet aanleggen in 1809. Die verbetering van de infrastructuur gaf de lokale economie destijds een flinke boost, want ook handelaren (marskramers, eigenlijk) gingen de weg gebruiken. Zodoende kwamen er in de regio allerlei uitspanningen en herbergen bij, waarvan sommige vandaag nog steeds bestaan.
Omdat dat kroondomein Het Loo en het gelijknamige koninklijke paleis bij Apeldoorn liggen, worden in de route beide “koningshuizen” van ons land gecombineerd: de familie Bonaparte en de familie Oranje-Nassau. Naar eigen inzicht kunnen deze plekken natuurlijk ook bezocht worden als tussenstop op de fietsroute. Kortom, onderweg valt er een hoop te beleven met een koninklijk tintje!
Klik hier voor de GPS-kaart en nog wat meer achtergrondinformatie.
Philippe Pétain, de Franse bondgenoot van de nazi’s
Lange tijd leerden Franse kinderen op school dat Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog heldhaftig tegen de Duitse bezetter gevochten heeft. En dat was ook zo, want Franse soldaten werden overal heen gestuurd en deze vaderlandsplicht kostte hen vaak het leven. En Franse vrouwen droegen op allerlei manieren hun steentje bij om gezamenlijk, als Franse natie, te kunnen overleven onder het nationaalsocialistische juk van Hitler.
Dit is echter niet het complete verhaal. Net zoals in ieder land dat door de Duitsers bezet werd, was er ook in Frankrijk een nationaalsocialistische partij (of een soortgelijk alternatief). Voor Frankrijk was dit het Vichy-regime, dat zelfs een eigen regeringszetel had in de stad Vichy. Dit regime werd geleid door de charismatische veldmaarschalk Philippe Pétain, die in de Eerste Wereldoorlog de bijnaam “de held van Verdun” had verdiend (nota bene tégen de Duitsers). Vanuit Vichy onderhield hij nauwe relaties met de nazi-topstukken in Duitsland. Vichy en het omliggende gebied werden daarmee ook een veilige haven én een machtsbasis voor de nazi’s in Frankrijk.
Bekijk de geschiedenisflits hieronder om meer te leren over deze gebeurtenissen.
De Kathedraal van de Veluwe
In de tijd van het moderne imperialisme (toen Europese landen koloniën overzee exploiteerden), was het natuurlijk handig om snel met de tropische gebieden aan de andere kant van de wereld te kunnen communiceren. Maar het internet bestond nog niet, laat staan de sociale media. Toch werd de telecommunicatie al aan het einde van de Eerste Wereldoorlog zodanig verbeterd, dat er ook lange-afstandsverbindingen aangelegd konden worden.
Voor Nederland had dat betrekking op o.a. Suriname en Nederlands-Indië (het huidige Indonesië). Op de Veluwe werd daarom een ultramodern zendpark gebouwd dat er ook nog eens esthetisch uitzag qua architectuur. Omdat de kolos bij Kootwijk ontstond, kwam het gebouw bekend te staan als “Radio Kootwijk”.
Bekijk de geschiedenisflits hieronder voor de historische ontwikkeling van deze “kathedraal van de Veluwe”.
Onze video opgenomen in de collectie van Brabants Erfgoed
Leuk nieuws! De mini-documentaire over de enclavegeschiedenis van Baarle is door Brabants Erfgoed opgenomen als onderdeel van hun collectie. Daarom is er nu een archiefpagina voor gemaakt (klik hier).
Ik vind het geweldig dat de video nu ook bereikt kan worden via Brabants Erfgoed. Dat maakt het voor geïnteresseerden absoluut makkelijker om de mini-docu te vinden!
België bezoeken zonder Nederland te verlaten? Het kan in Baarle-Nassau/Baarle-Hertog!
In het uiterste zuiden van de Nederlandse provincie Noord-Brabant, liggen de gemeenten Baarle-Nassau en Baarle-Hertog. Op de kaart lijkt dit dorp op een lappendeken van stukjes Nederland en België door elkaar geweven. Kijk maar eens:
Vandaag de dag (anno 2022) kun je hier als Nederlander zonder enige grenscontrole naar België lopen… en omgekeerd ook. De grenzen lopen zelfs dwars door gebouwen heen! De stukken België in Nederland noem je politiek bezien “enclaves”. Maar wat dit verhaal nog gekker maakt, is dat er ook weer Nederlandse enclaves in de Belgische enclaves liggen (en die noem je dan weer “contra-enclaves”).
Afijn, zo loop je dus in Baarle constant van Nederland naar België en van België naar Nederland, zonder dat je ooit Nederland verlaat. Maar hoe is dit eigenlijk zo gekomen? Wanneer zijn de rijksgrenzen vastgesteld en wat is er door de eeuwen heen in de regio gebeurd? Dat wordt allemaal uitgelegd in onderstaande mini-documentaire. Bekijk de video gerust twee keer om deze complexe geschiedenis te bevatten! 🙂
Rembrandt ondergedoken in de duinen – De kunstbunker van Castricum
Toen duidelijk werd dat de Nationaalsocialistische Partij van Adolf Hitler gebied zou gaan veroveren buiten Duitsland-Oostenrijk, ontstond er logischerwijze grote paniek in de kunstwereld. Nationale topstukken zouden een periode van Duitse bezetting namelijk -waarschijnlijk- niet overleven (door verwoesting of om politieke redenen).
Curatoren en museumdirecteuren staken de koppen bijeen en zochten naar oplossingen om kunstwerken veilig te stellen. In Nederland leidde dat tot de bouw van speciale kunstbunkers, die schilderijen en andere objecten enerzijds bescherming boden tegen bombardementen en anderzijds ook een geheim onderkomen boden totdat de oorlog voorbij zou zijn. Of nou ja… geheim? Wat wisten de Duitsers over deze bunkers? En hoe belandde de Nachtwacht van Rembrandt van Rijn in de Castricumse duinen?
Onderstaande video is een samenwerking met historisch auteur John Heideman, die werkelijk alles weet over de oorlogsjaren in zijn geboortedorp Castricum. Hij neemt ons mee naar die tijd en legt alles duidelijk uit. Dat doet hij overigens ook in een reeks zeer gedetailleerde boeken, waarover op zijn website meer informatie te vinden is.
De Brandgrens in Rotterdam
Als litteken van de bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog, loopt de zogenoemde “brandgrens” kriskras door de stad. Vandaag is de lijn aangegeven met speciale lampen. Als je de grens een tijdje volgt, krijg je een idee van de omvang van de vernielingen. Inmiddels is stadsdeel Rotterdam Blaak zo vaak gerenoveerd dat je er niets meer van ziet!