Mini-documentaires – AlomHistorisch

De Berlijnse Muur en de DDR – 35 jaar later

Vandaag is het precies 35 jaar geleden dat de Berlijnse Muur viel. In het bericht hieronder was het reeds aangekondigd: dit moment is door AlomHistorisch en Boekhandel Laan in Castricum aangegrepen om samen een historische middag te organiseren met een lezing, een literaire bespreking en een videogesprek met ooggetuige Burkhart Veigel.

Voor wie niet bij het evenement aanwezig kon zijn, of voor degenen die de verhalen thuis nogmaals rustig willen beluisteren (en bekijken), staan hieronder twee video’s.

Video Eins – Mini-documentaire over de Berlijnse Muur (1945-1991)

In deze video van 25 minuten wordt de geschiedenis van de Berlijnse Muur behandeld van opbouw tot afbraak. Het beeldmateriaal is origineel en toont de historische ontwikkeling van Berlijn. Er wordt ook een parallel getrokken met het heden door Trump’s Wall tussen Mexico en de VS te bespreken.

_{De video is Engelstalig, maar op YouTube kunt u Nederlandse ondertiteling inschakelen door onder de video op de knop met het wieltje te klikken en dan “ondertiteling > Nederlands” te selecteren.}

Video Zwei – Oral History met Burkhart Veigel (2024)

In deze video vertelt Dr. Burkhart Veigel hoe hij in zijn studententijd ongeveer 800 mensen (!) heeft geholpen om van de DDR naar de BRD te vluchten. Het interview draait ook om de vraag waarom Burkhart Veigel zich als West-Berlijnse jongeman zo betrokken voelde met de bevolking van Oost-Berlijn. En uiteraard komen ook de spectaculaire ontsnappingsacties met de luxe Cadillac aan bod.

_{De video is deels Duitstalig en deels Engelstalig, maar op YouTube kunt u Nederlandse ondertiteling inschakelen door onder de video op de knop met het wieltje te klikken en dan “ondertiteling > Nederlands” te selecteren.}

Veel kijkplezier! 🙂

Het verhaal van Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs – Feminisme en vrouwenkiesrecht

Hieronder staat de laatste uit een reeks van drie video’s met meer achtergrondinformatie over de zandsculpturen die momenteel te zien zijn bij Zandsculpturen Garderen.

Aan het begin van de jaren ’70 haalden actievoerende vrouwengroepen geregeld het nieuws in Nederland. Zo ook de “Dolla Mina’s” die ondergoed verbrandden voor het standbeeld van Wilhelmina Drucker in Amsterdam. Waarom deden zij dat? En wat was de symbolische waarde van de plaats waar dit gebeurde?

Het is belangrijk om te beseffen dat vrouwen en meisjes nog niet zo lang dezelfde (politieke en economische) rechten hebben als mannen en jongens. Lange tijd was de vrouw ondergeschikt aan de man en had zij voor alles mannelijke toestemming nodig. Deze sociale constructie stamde nog uit de middeleeuwen en was zo bepaald door de christelijke inhoud van het huwelijk tussen man en vrouw. Ik ben zelf een vrouw die hier gelukkig geen last van heeft, want ik mocht gaan studeren en ik kan beroepsmatig doen wat ik zelf wil. Maar mijn oma stopte wél met werken toen ze trouwde. In de video hieronder staat het verschil in vrouwenemancipatie tussen de generaties centraal. De bijdrage aan het verminderen ervan is te danken aan vrouwen als Wilhemina Drucker en Aletta Jacobs. Wie waren zij en wat waren hun doelen en dromen?

Gebouwd op oorlogspuin, getekend door terrorisme

Voor de Olympische Spelen moet er in het gastland altijd een heleboel gebeuren om de sportterreinen op tijd gereed te maken voor de aankomst van de internationale teams. In de Duitse stad München is het Olympisch terrein zelfs helemaal vanuit het niets uit de grond gestampt voor de Olympische Zomerspelen van 1972. Vandaag genieten we nog steeds van deze sporthallen, stadions, zwembaden en natuur: het Olympiapark is zowel onder locals als toeristen een geliefde plek in de stad.

Maar even terug naar 1972. De indrukwekkende architectuur stond overeind, de evenementen konden beginnen. De wedstrijden waren in volle gang toen er een verschrikkelijk drama gebeurde in het Olympisch Dorp. Deze terreuraanslag kwam bekend te staan als ‘het bloedbad van München’. Omdat ik zelf goed wilde begrijpen waar dit over ging, heb ik onderzoek gedaan naar de historische context van het drama en dit in de video hieronder verwerkt.

De eerste helft van deze mini-documentaire toont hoe het Olympisch terrein in München opgebouwd werd. In de tweede helft wordt de terreuraanslag uitgelegd.

Flintstones in Valkenburg – De prehistorie in Nederland

De prehistorie is de periode vóór de komst van het schrift. Omdat men op de ene plek eerder ging lezen en schrijven dan op de andere, eindigt de prehistorie voor ieder gebied/land op een ander moment. Nederland heeft een relatief lange prehistorie, omdat het schrift ons land pas bereikte met de komst van de Romeinen.

Alle historische informatie van de periode daarvóór, moeten we uit de archeologie halen. Maar binnen dit discipline is gelukkig heel veel mogelijk, zeker wanneer er moderne technologie ingezet wordt.

Zo hebben archeologen ontdekt dat er bijzondere vuursteenmijnen in gebruik zijn geweest in Valkenburg aan de Geul (Limburg). Zelfs vandaag trek je daar de stukjes vuursteen nog makkelijk uit de grond. Wij gebruiken dit materiaal niet meer in ons dagelijks leven, maar de prehistorische mensen wisten er wel raad mee! Ontdek meer over hun levenswijze in de mini-documentaire hieronder en verbaas je over hun vindingrijkheid.

Rietwerkers, bieswerkers en griendwerkers – Ambachten in de Biesbosch

Wie weet er tegenwoordig nog wat voor werk een rietwerker precies doet? Of een bieswerker? En wat is eigenlijk een griendwerker? Allerlei termen van ambachten die een beetje in de vergetelheid zijn geraakt, maar desalniettemin belangrijk zijn geweest voor de Nederlandse economie. In de Biesbosch kwamen al deze beroepen samen. Het landschap bepaalde de geschiedenis en andersom. Klik op onderstaande video en kijk mee naar dit onvervalste stukje Hollandsche geschiedenis.

De geschiedenis van de pruik – Samenwerking met Stichting Haarwensen

In kostuumdrama’s loopt iedereen rond met een pruik, de één nog extravaganter dan de ander. Denk aan rechters in Victoriaans Engeland, of aan Marie Antoinette en haar peperdure haarwerken met vogelkooitjes in Frankrijk. Maar sinds wanneer dragen mensen eigenlijk pruiken, hoe ver moeten we dan terug in de tijd? En wat was de oorspronkelijke functie daarvan? Diende de pruik om het hoofd te beschermen of droeg je zoiets alleen maar om mee te pronken?

In de video hieronder wordt de geschiedenis van haarwerken en pruiken behandeld. De tweede helft van de video draait om het werk van Stichting Haarwensen, een hartverwarmende organisatie die haarwerken maakt en gratis beschikbaar stelt voor kinderen die zelf geen haar (meer) hebben door ziektes of aandoeningen. Bij hen kun je altijd vlechten doneren en uiteraard zijn gelddonaties ook altijd welkom.

Zelf probeer ik dit ook zo vaak mogelijk te doen. In 2020 had ik een inzamelingsactie opgezet waarbij mensen €1 konden doneren. Een klein bedrag, maar alle kleine beetjes helpen. En zo vormden die kleine beetjes samen uiteindelijk toch een cheque van €450! Het geld ging samen met mijn haar naar Stichting Haarwensen. Er staat zelfs nog een oude video op hun YouTube-kanaal van deze actie.

Voor deze nieuwe video was er wederom een inzamelingsactie gaande, waarbij uiteindelijk een prachtig bedrag van €250 opgehaald werd. Bedankt aan alle donateurs die ook deze keer weer hebben geholpen! Zoals beloofd stuur ik dan ook weer mijn vlecht op. Het einde van de video toont het bewijs. 🙂

Voor iedereen die op zoek is naar een schitterend en onbaatzuchtig goed doel: Stichting Haarwensen maakt echt het verschil. Neem een kijkje op hun website en overweeg eens een donatie. Alle kleine beetjes helpen, tenslotte. 😉

België bezoeken zonder Nederland te verlaten? Het kan in Baarle-Nassau/Baarle-Hertog!

In het uiterste zuiden van de Nederlandse provincie Noord-Brabant, liggen de gemeenten Baarle-Nassau en Baarle-Hertog. Op de kaart lijkt dit dorp op een lappendeken van stukjes Nederland en België door elkaar geweven. Kijk maar eens:

Vandaag de dag (anno 2022) kun je hier als Nederlander zonder enige grenscontrole naar België lopen… en omgekeerd ook. De grenzen lopen zelfs dwars door gebouwen heen! De stukken België in Nederland noem je politiek bezien “enclaves”. Maar wat dit verhaal nog gekker maakt, is dat er ook weer Nederlandse enclaves in de Belgische enclaves liggen (en die noem je dan weer “contra-enclaves”).

Afijn, zo loop je dus in Baarle constant van Nederland naar België en van België naar Nederland, zonder dat je ooit Nederland verlaat. Maar hoe is dit eigenlijk zo gekomen? Wanneer zijn de rijksgrenzen vastgesteld en wat is er door de eeuwen heen in de regio gebeurd? Dat wordt allemaal uitgelegd in onderstaande mini-documentaire. Bekijk de video gerust twee keer om deze complexe geschiedenis te bevatten! 🙂

Rembrandt ondergedoken in de duinen – De kunstbunker van Castricum

Toen duidelijk werd dat de Nationaalsocialistische Partij van Adolf Hitler gebied zou gaan veroveren buiten Duitsland-Oostenrijk, ontstond er logischerwijze grote paniek in de kunstwereld. Nationale topstukken zouden een periode van Duitse bezetting namelijk -waarschijnlijk- niet overleven (door verwoesting of om politieke redenen).

Curatoren en museumdirecteuren staken de koppen bijeen en zochten naar oplossingen om kunstwerken veilig te stellen. In Nederland leidde dat tot de bouw van speciale kunstbunkers, die schilderijen en andere objecten enerzijds bescherming boden tegen bombardementen en anderzijds ook een geheim onderkomen boden totdat de oorlog voorbij zou zijn. Of nou ja… geheim? Wat wisten de Duitsers over deze bunkers? En hoe belandde de Nachtwacht van Rembrandt van Rijn in de Castricumse duinen?

Onderstaande video is een samenwerking met historisch auteur John Heideman, die werkelijk alles weet over de oorlogsjaren in zijn geboortedorp Castricum. Hij neemt ons mee naar die tijd en legt alles duidelijk uit. Dat doet hij overigens ook in een reeks zeer gedetailleerde boeken, waarover op zijn website meer informatie te vinden is.

Cuius Regio, Eius Religio

Gedurende de middeleeuwen had de christelijke kerk een stevige grip op de Europeanen. Macht, rijkdom en godsdienst gingen dikwijls hand in hand. Vanaf de 16e eeuw komt daar steeds meer kritiek op van wetenschappers (bijvoorbeeld van de Nederlandse humanist Erasmus) en van geestelijken die allerlei vormen van machtsmisbruik met hun eigen ogen zien. Nog iets later stappen er mensen naar voren die concrete hervormingen bepleiten, zoals Luther in het Heilige Roomse Rijk (het huidige Duitsland). Ook Calvijn begint zo’n hervormingsbeweging, hoewel hij opereert vanuit Zwitserland en Frankrijk. De Reformatie begint… de christelijke kerk scheurt uiteen in het ‘oude’ katholicisme en het ‘nieuwe’ protestantisme.

Vorsten krijgen het zwaar, omdat zij een keuze moeten maken. Blijven zij het oude geloof aanhangen, of gaan ze mee met de hervormingen? Hun onderdanen maken hun eigen keuzes, waardoor de vorst er hoe dan ook vijanden bij krijgt, welke keuze hij ook maakt. Sommigen gaan zelfs over tot geweld en vervolgingen, in de hoop de situatie te beslechten en één centraal geloof terug te brengen in hun gebieden.

In het Habsburgse Rijk wordt de situatie voor de vorsten onhoudbaar. Talloze ruzies en gewapende conflicten volgen. De chaos resulteert uiteindelijk in een ontzettend belangrijk vroegmodern document: de Godsdienstvrede van Augsburg (1555). Gesloten in de Duitse stad Augsburg, bepaalt deze vrede dat iedere vorst in het Heilige Roomse Rijk zelf mag kiezen welke godsdienst er in zijn gebied aangehangen moet worden. Cuius regio, eius religio: wiens land, diens godsdienst.

Deze religieuze ontwikkeling en het bijbehorende document zijn al decennialang onderdeel van de examenstof op middelbare scholen. In onderstaande video bezoeken we Augsburg en duiken we wat dieper in deze geschiedenis.

Griekse tempel met Scandinavische naam, in Duitsland gebouwd voor Nederlandstalige helden: het “Walhalla” in Donaustauf

Tja… zoals de titel van dit bericht al verraadt, gaat onderstaande video over een bijzonder bouwwerk. Nabij de Zuid-Duitse stad Regensburg prijkt er een neoclassicistische tempel boven de landbouwakkers uit, speciaal gebouwd voor bewonderenswaardige mensen die een Germaanse taal als moedertaal hadden.

Hoe zit dat nou? En wat hebben Vikingen ermee te maken? Het gebouw blijkt een bolwerk van het Duitse nationalisme te zijn. Klik snel op de video om meer te leren over deze ongewone combinatie van culturen.