Of heerst er bij jou in de omgeving helemaal geen traditie op 11 november? Lang dacht ik dat Sint-Maarten een nationaal feest was, maar toen ging ik in Leiden studeren en werd mijn wereld iets groter dan het Kennemerland (lol). Ik kwam erachter dat nog niet eens de helft van mijn studiegenoten als kind met Sint-Maarten langs de deuren ging. Cultuurschok!
door de Meester van Riofrio” (ca. 1500)
Foto uit het publieke domein.
Eerst even over de oorsprong van deze feestdag, Sint-Maarten. Dit wordt ieder jaar op 11 november gevierd en dan herdenken we Sint Martinus van Tours (ca. 316-397). Deze man was aanvankelijk een Romeinse soldaat, die zich op een gegeven moment tot het christendom bekeerde. Na zijn soldatenleven werd hij bisschop in Tours (Frankrijk) en kwam hij bekend te staan om zijn goedheid en zijn gulheid. Het verhaal gaat dat hij op een koude winterdag een arme bedelaar tegenkwam en zijn mantel met hem deelde. Zo werd de bisschop van Tours een symbool van naastenliefde. Later werd hij hierom zelfs heilig verklaard.
Gedurende de middeleeuwen raakte de religieuze betekenis van Sint-Martinusdag vervlochten met de Europese volkscultuur. Het begin van november luidde het einde van het landbouwseizoen in. De laatste gewassen werden geoogst en het vee ging naar het binnenverblijf. De vastentijd (advent) voor kerst begon. Precies nu gingen kinderen en arme(re) mensen langs de deuren om te vragen om “een aalmoes voor Sint-Maarten”. Deze dag transformeerde zo tot een vroege vorm van het bedelritueel. Soms werden daarbij ook liederen gezongen of werd er kort gebeden. In de eeuwen daarna ontwikkelde dit “bedellopen” of “zanglopen” tot het “Sint-Maartenlopen” dat we nu kennen. Inmiddels horen er ook vreugdevuren, fakkels en lampionnen bij de traditie.
Vandaag zijn het vooral kinderen die langs de deuren lopen. Zo ook op sommige plekken in Nederland en België. De viering is altijd op 11 november en begint na zonsondergang. De groepjes trekken met zelfgemaakte lampionnen langs de deuren. De kinderen bellen aan, zingen Sint-Maartenliedjes en krijgen als beloning snoep, fruit of koekjes. Op andere plekken worden er alleen nog vreugdevuren aangestoken. Het maakt niet uit welke vorm de traditie aanneemt, het draait om gezamenlijk delen en gul zijn. Net als Sint-Maarten dat deed. Nog een leuk feitje is dat 11 november op het eiland Sint Maarten wél een nationale feestdag is. Men herdenkt dan de ontdekking van het eiland door Columbus en de verbondenheid van het Franse en Nederlandse deel van het eiland wordt gevierd met muziek, optochten en dans.
Wil je weten of er in jouw woonplaats ook een Sint-Maartentraditie is? Check dan de site van het RTL Nieuws (klik hier).